Categorías
Novas

Presentación do “Tesouro Espeleolóxico Galego” na Fundación Uxío Novoneyra

O sábado 5 de agosto ás 18:30h na Fundación Uxío Novoneyra terá lugar a presentación do libro Tesouro espeleolóxico galego (aCentral Folque, 2022), en modo café científico-literario, coa poeta Alba Cid e a espeleóloga Tereixa Otero (Clube Espeleolóxico Maúxo de Vigo), introducidas polo editor da obra Ramón Pinheiro.

Capa do libro.
Capa do libro.

Poesía e ciencia danse a man nesta singular proposta concibida a modo de café científico-literario e fano cunha das novas voces da poesía galega, cun universo propio e cativador Alba Cid, e coa presidenta dun dos Clubes espeleolóxicos máis reputados e experimentados dentro do panorama galego, Tereixa Otero. Este encontro permitirá dun xeito ameno un diálogo entre a cultura espeleolóxica e a creación literaria para ofrecer, dunha maneira fermosa, natural e libre unhas sesións sensoriais que introduzan as persoas asistentes no profundo do imaxinario creativo das covas galegas.

Tesouro Espeleolóxico Galego é unha enciclopédica e novidosa achega ilustrada acerca de medio milleiro de cavidades naturais e artificiais con información de proveito para calquera persoa interesada na natureza, xeoloxía, xeografía, arqueoloxía, historia, etnografía, literatura e, por suposto, nos alicerces do que son, aínda hoxe, os ignorados precedentes da actual espeleoloxía galega. Un proxecto de longo alcance, xestado durante 30 anos polo Clube Espeleolóxico Maúxo, editado agora nun fermoso e coidado volume de 544 páxinas, con máis de 1200 referencias documentais (textos e imaxes) de interese espeleolóxico galego.

Nesta ligazón podes acceder ao vídeo promocional do proxecto realizado por Berio Molina

Entrada de balde ata completar aforo.

Categorías
Novas

Pamen Pereira e Ché Marchesi instalan “Tempo de Elexía” na Fundación Uxío Novoneyra

Pamen Pereira e Ché Marchesi presentaron o pasado 14 de xullo “TEMPO DE ELEXÍA” na Fundación Uxío Novoneyra en Parada do Courel. A instalación comparte título co libro publicado por Vía Láctea no ano 1991, unha edición revisada dos poemas de impronta existencial escritos polo poeta entre os anos 1953 e 1965.

Pamen Pereira e Ché Marchesi

A maior parte da aldea de Parada do Courel asistiu á apertura da mostra. Entre o público asistente atopamos os patronos da entidade, Federico G. Cabezón, Orlando Álvarez, María Prieto ou o gaiteiro Xan Silbar, que tocou unhas pezas nas antigas cortes para un nutrido grupo de veciñanza. Todas e todos gozaron dunha longa visita guiada. Pamen Pereira e Ché Marchesi instalaron pezas na antiga corte do curral e no cuarto onde o poeta Carlos Oroza viviu longas tempadas. Os asistentes escoitaron o son da chuvia mesta e leron poemas caligráficos sobre os cristais das fiestras.

Despois dunha quincena de estadía en Parada do Courel, Pamen Pereira comentou: “Conseguimos domar a besta. Levamos quince días a traballar intensamente na Fundación Uxío Novoneyra, na aldea de Parada do Courel. Ollamos cara a morte e a vida, e fixemos brilar a bela alma do animal, coñecendo cada unha das súas astas, mimándoas e a acariñándoas ata atopar a súa luz. Achamos a podremia, respiramos o seu cheiro sen pestanexar e, na plena transformación alquímica, atopamos a fermosura da flor que nace das augas limosas. A obra fica instalada na antiga corte da casa de Uxío, o poeta do Courel. A nosa amorosa homenaxe a “Os Eidos”.

Instalación de Pamén Pereira e Ché Marchesi nas antigas cortes da Fundación.

A residencia “Escrita no Remoto” é parte da programación expandida do Festival dos Eidos

A Fundación Uxío Novoneyra vén de ser incluída entre as vinte entidades que o informe Estudio de Impacto Socio-demográfico de la Cultura en el Medio Rural monitoriza en todo o estado. Este proxecto do Ministerio de Cultura y Deporte en colaboración con investigadores de Zaragoza e La Rioja foi presentado o pasado 6 de xullo no “VI Foro de Cultura y Ruralidades”. A entidade courelá que destaca pola diversidade da súa acción cultural, celebra este xullo a segunda edición da residencia “Escrita no Remoto” acollendo os artistas Pamen Pereira e Ché Marchesi durante a primeira quincena, e a escritora María Sánchez durante a segunda de xullo.

Co apoio da Rede Museística da Deputación de Lugo, entidade que sostivo a estadía previa no Pazo de Tor en Monforte de Lemos, a residencia “Escrita no Remoto” suma agora o apoio do programa autonómico xestionado pola Axencia Galega das Industrias Culturais (AGADIC), Territorio Cultura. O Festival dos Eidos coa programación expandida foi a proposta mellor valorada pola Xunta de Galicia no desenvolvemento do programa vencellado aos Fondos Next Generation. A residencia incorpora un cofinaciamento da estratexia Horizonte Europa rurAllure.eu para atraer audiencias ao patrimonio literario que perimetra os Camiños de Santiago.

A produción site-specific “Tempo de Elexía” sumou achegas cortesía da Cooperativa A Carqueixa, O Sabor dos Ancares e os produtores apícolas O Galeirón. Os tres facilitaron produtos e materiais (cornos de vaca, cera de abella e cascas de ovo) incorporados na peza exposta dun xeito permanente na sede da fundación. Tamén engadiu o apoio de Cervexas Alhambra e Bodegas Martín Codax, patrocinadores habituais da entidade courelá.

Pamen Pereira, recoñecida pola potencia primordial da súa linguaxe poética, última cadeira incorporada á Real Academia Galega das Belas Artes, estudou Belas Artes na Universitat Politècnica de València. A mediados dos anos oitenta iniciou unha destacada traxectoria artística. Viaxou e desenvolveu proxectos en moitos lugares, expuxo as súas obras tanto individualmente como a través de mostras colectivas en galerías de arte, museos e espazos culturais de todo o Estado, de distintas cidades europeas, asiáticas e americanas. Residiu longas tempadas en países como Xapón ou Tanzania ou alén, en lugares extremos e remotos como a Antártida e o Sáhara.

Ché Marchesi estudou Belas Artes na UCM e activou numerosos proxectos artísticos relacionados coa poética da natureza, a bioloxía, a evolución e a ciencia. Apaixonado dos sistemas de coñecemento e dos sentimentos, na actualidade xestiona intercambios culturais con Senegal.

Categorías
Novas

Ten years incorporating Novoneyra on secondary education

Activating an ecoliterary heritage from the uplands to inlands and the whole Galician people awareness.

From the beginning of the foundational work we had a priority: the intervention in the educational centers, schools and institutes of Galicia, prioritizing the mountains of Lugo (NUTS ES112). We had a fantastic background based on three previous milestones: the integration of “The uplands’ ‘ book of poems and the figure of Novoneyra on literature education and literature anthologies developing a process of canonization since the first 80’s, helped by his hyperactive visits and activities to major part of education centers until this death on 99 and being celebrated after his death with the celebration of “Galician Letters” Award on 2010, the major recognizement to a death writer in Galicia, only possible from 10 years of the death and achieved at first year, generating many didactic resources, regular activities and events on educative centers and in general at regional level during all the year. This is the moment of founding the Fundacion Uxío Novoneyra with the education activity on the goals declared with Spanish interest on 2012.

Throughout a decade we have developed numerous literary reading and cultural linked activities in the schools of the eastern mountains, especially on mountain ones named after Uxío Novoneyra in the municipalities of Folgoso do Courel and Pedrafita do Cebreiro. The students of these centers continue to celebrate an annual visit to the headquarters of the foundation during the school year and, as patrons and workers of the entity, we move to work in situ activities directly related to the dissemination of the poetic work and stories of Novoneyra, books gifting and achieving all kind of cultural activities to them. During the last year, we have begun to implement a new tool for intervention: bibliotherapy which we started to use with women in risk of exclusion and, afterwards, with the children of the ESO and college centers.

In addition to visits to all the Galician country explaining Novoneyra and the foundation since 2010, we want to remark our intervention in educational centers with the Ámeto Mítico poetry writing residences on the Camino de Santiago which we have been organizing during since 2019. These residencies have already celebrated three editions (2019-2021-2022) and 17 poets from different countries and languages have recited annually in 8 secondary and primary schools on the French Way in the towns of Vilafranca do Bierzo, Folgoso do Courel, Pedrafita do Cebreiro, Becerreá, Palas de Rei, Lugo, Arzúa and Santiago de Compostela, where the poets recited their compositions before the children of the schools disseminated along the Camino. Beside reading their poetry, the poets shared their experience as pilgrims within a literary residence that aims to recover the Jacobean thematic influence for current poetry. Educational intervention is a central pillar of the residency project to give back to the community a creative process enriched through direct contact with students from different Galician villages, towns and cities.

Besides being part of the “Science for Earth”, we also participate in numerous European project projects, many of them with the formative DNA to teachers and students, specially Erasmus+ KA210. The experience we have had since 2013 in Erasmus line projects has produced for the community a return widely recognized and valued by the community itself in a region as Galicia very poor in participation of these project by their educative centers and administrations and especially on a province and a municipality with a population of less than a thousand inhabitants and with an inverted population pyramid where aging and emigration have been endemic for more than a century.

Teachers, artists, stonemasons, artisans, and our rotative staff of cultural managers of the foundation have participated in meetings held in many European countries exchanging local knowledge and know-how, disseminating research activities that take place, for example, at the CPI Uxío Novoneyra in Seoane do Courel.

The projection of these experiences has resulted in numerous families of the Courel Mountains with whom we simultaneously try to develop archive and memory projects, such as the Archive of the Memory of the Women of Courel, which we started during the pandemic confinement and that today we keep open with the aim of recovering the memory of the women of the mountains, always consciously trying to program our cultural action from a local, gender and intergenerational perspective.

Below we share the complete project history of the projects in which we participate only linked to formal education: The three ongoing ones now: First the Erasmus+ KA201 Science for Earth that requested this article, focused to training teachers and students on integration of environmental and climatic crisis criteria on all educational curricula, working on integrating on artistic and cultural heritage contents. Erasmus+ KA227 Perform for change, about community engagement through performing arts on climate change, and ABMS (2021-2023) training teachers and speakers about preventing and fighting bullying into education centers with scenic arts training to children. The Creative Europe BE (P)ART (2020-2022) supports the literary reading activities between youth excluded groups or under risk, focusing us as a partner to rural ones. This project is the continuation of SILO (2017-2019) that was focused on excluding groups from literary reading policies, not only targeting the young ones. These 2 projects include school activities with poets and writers during the last five years. Other important one was the Erasmus+ Capacity Building AESOP (2018-2022) that offer non-formal training to youth on scenic arts to use the territorial immaterial heritage to artistic productions to tourists.

The most important one by the structural output active nowadays for the entity was Museschool Project (2018-2021) about integration of museums on school education that caused the founding of our actual support group of teachers that achieves 30 different members on different educational centers at regional level participating now regularly coordinated by the retired teachers Alicia López Pardo, friend of Novoneyra, and Miguel Carnota and members from the Courel school and the own family and circle of Novoneyra ever today.
In conclusion, since our inauguration we wanted to facilitate the training of the teachers and students of all Galicia region in general, of the rural area of our region are part of experiences that put in pedagogical relationship in a European context prioritizing the mountains population taking into account all age groups (with particular attention to youth), to do it with a gender perspective by developing activities specially designed for women residents and visitors.

Public quality education for free, lifelong learning, the promotion of creativity, knowledge and intervention in the territory, the empowerment of groups at risk of social vulnerability, the care of the environment, the activation of tangible and intangible heritage, are the topics of interest linked to the Erasmus projects mentioned above. These prioritary centers are the backbone of one of the most ambitious lines of the initial project: to activate culture linked to rural development processes in a mountain territory which also has the specificity of being remote, that is to say, a mountainous place.
The long history of involvement of the entity in processes of relational nature and participatory dynamics with the community that continuously integrates training proposals are today a factor of identity recognized by the community of the territory we inhabit.

Categorías
Novas

Comezou o concurso fotográfico Comparte a túa ruta 2023

O Concurso europeo de fotografía “Comparte a túa ruta 2023”, que comezou o pasado 1 de xuño, ten unha duración de 4 catro meses e dará a coñecer o seu gañador o vindeiro 16 de outubro. O concurso ofrece unha oportunidade para compartir a túa experiencia e aventuras na ruta a todos os peregrinos que viaxen polas seguintes rutas culturais europeas e itinerarios históricos: O Camiño Xacobeo, a Vía Romea Germanica, os Camiños de Santo Olav e os camiños de Csíksomlyó, o Camiño da Virxe María.

Esta iniciativa ten como obxectivo concienciar sobre a viaxe lenta e o turismo sustentable con especial atención á descuberta de áreas rurais e o legado e tradicións culturais. Organizado polo proxecto europeo RurAllure e a Asociación Europea da Vía Francigena (a cargo do proxecto de comunicación), dá a coñecer os valores do diálogo intercultural,contribúe ao desenvolvemento sustentable e á sensibilidade co medio ambiente.

A edición do 2022 do concurso contou cun total de máis de 3.000 fotos publicadas polos usuarios das Redes Sociais de todo o mundo, xerou máis de 70 publicacións e artigos en medios nacionais e internacionais, posts nas Redes e materiais en 10 linguas.

Para participar no concurso só precisas publicar u post sobre as rutas mencionadas en Facebook, Twitter ou Instagram relatando as túas experiencias de viaxe, culturais ou eno-gastronómicas, incluíndo a localización e tagueando a páxina @rurAllure e #rurallure.

O Proxecto europeo rurAllure (Horizon 2020) une as rutas europeas, promovendo o legado cultural das súas contornas con especial atención ás zonas rurais. O seu obxectivo é crear unha rede pública e privada de actores interesados (stakeholders) por toda Euroopa, de tal xeito que os peregrinos poidan coñecer os territorios que atravesan e descubrir o seu patrimonio cultural e natural.

Máis información en www.rurallure.eu e www.viafrancigene.org/fr

Podes descargar aquí as bases do concurso (en español).

Categorías
Novas

Aberto prazo de inscrición para o ciclo Lecturas habitadas

A segunda edición de biblioterapaia “Lecturas habitadas”  celebrarase entre o 4 e o 6 de agosto na Fundación Uxío Novoneyra, en Parada de Courel, e ten como obxectivo espertar a capacidade creadora e o empoderamento feminino.

Durante as sesións leremos fragmentos de libros escritos polas autoras: Hélène Bessette, Julia Castillo, Marguerite Duras, Louise Glück, Esther Kinski, Macha Méril, Olga Novo, Nuala O´Faolain e Virginia Woolf, entre outras, co obxectivo de abrir un espazo de lectura e pensamento creativo arredor da literatura escrita por mulleres.

Durante tres xornadas leremos xuntas e conversaremos arredor dos seguintes temas:
4 de agosto: Unha introdución: Remedios Literarios. Que é a biblioterapia? por Branca Novoneyra e Lucía Miranda Morla
5 de agosto: Habitar a natureza salvaxe por Branca Novoneyra
6 de agosto: Lembrar e reconstruírse por Lucía Miranda Morla

Cando?
Días e horarios: Durante a primeira fin de semana de agosto. O venres 4 entre 17h30 a 20h e o sábado 5 e domingo 6 entre 12h. á 17h.
Comida ao aire libre (14h30-15h30).

Onde?
Na sede e no arredor da Fundación Uxío Novoneyra en Parada do Courel.

Quen pode participar?
Mulleres de todas as idades interesadas na lectura.

Como podo participar?
É unha actividade de balde.

Abrimos o prazo de inscrición o 7 de xuño e ofertamos un máximo de 12 prazas por sesión.

Podes asistir ao ciclo completo ou, por separado, a cada unha das sesións monográficas. Debes formalizar a inscrición antes do 1 de agosto no correo branca@uxionovoneyra.com Precisamos que indiques a intención de asistir ao ciclo completo ou que indiques o título da/s sesión/s monográfica/s á/ás que desexas asistir.

Precisamos que compartas os seguintes datos no corpo do correo: nome e apelidos, DNI, enderezo e teléfono de contacto. As prazas serán outorgadas segundo a orde de recepción das solicitudes.

As “Lecturas habitadas: Sesións de biblioterapia para mulleres” é un ciclo de actividades lectoras iniciadas no marco do Bookpower Erasmus+. Nesta edición atópase subvencionado pola segunda convocatoria do Territorio Cultura da Axencia Galega de Industrias Culturais que ten como obxectivo ampliar e diversificar a oferta cultural en áreas non urbanas Territorio Cultura, ao abeiro dos fondos NextGenerationEU e do Mecanismo de recuperación e resiliencia do Regulamento (UE) 2021/241.

Categorías
Novas

Celebrada con éxito a primeira edición do centenario europeo do Ulises en Lugo

O comité organizador desta programación internacional reunido onte felicitou á cidade de Lugo e á Fundación Uxío Novoneyra pola calidade do programa conmemorativo da publicación do libro celebrado na cidade amurallada entre o 19 e o 21 de maio baixo o título de “Ulises pasea Lugo”.

© Adra Pallón

A obra magna de James Joyce, publicada en 1922, mudou para sempre a nosa concepción da literatura, os seus límites e capacidades expresivas. A cultura galega foi a primeira das da Península Ibérica en reaccionar ante a súa aparición cunha tradución fragmentaria realizada por Otero Pedrayo e publicada en 1926 na revista Nós, un feito que pon de manifesto a especial atención entre a cultura galega e a irlandesa xa naquela altura baixo o paradigma do celtismo.

© Adra Pallón

Cen anos despois, a celebración do centenario ao seu paso por Lugo co proxecto Europa Creativa a grande escala “Ulysses European Odissey” a finais do pasado mes de maio revisou e actualizou o impacto da obra de Joyce na nosa cultura nunhas xornadas definidas polo seu carácter multidisciplinar e que contaron, ademais, cunha elevada asistencia do público local e de toda Galicia.

Os directores do centenario para toda Europa, os irlandeses Sean Doran e Liam Browne, presentes en toda a programación luguesa, amosaron o seu entusiasmo tanto pola calidade e intensidade do programa de actuacións como pola descuberta feliz dunha cidade que lles resultaba practicamente descoñecida e á que definiron como “o mellor escenario posible para a celebración do capítulo VIII do libro, Lestrygonians, centrado na comida e a gastronomía”.

© Adra Pallón

Neste sentido, cómpre lembrar que a produción, distribución e consumo de alimentos tiveron un especial protagonismo nesta primeira edición do “Ulises en Lugo”, sendo o Mercado Municipal de Lugo o entorno escollido para a inauguración das xornadas cunha peza de arqueoloxía sonora a cargo da Fundación Legar, composta por Martina Ferradás e Xavier Blanco. Álvaro Villasante do restaurante Paprica, ofreceu unha actualización á galega do petisco de pan con queixo gorgonzola e viño de Borgoña que Harold Bloom degusta no libro. No simposio “Lestrigóns: a nosa relación diaria coa produción de alimentos”, a concelleira de Mercados Cristina López defendeu a vixencia deste modelo como garantía de sostibilidade e de acceso a produtos de proximidade dunha alta calidade. Alberto González Villar, xerente da Praza de Abastos de Ourense, Adrián Lago, de Queixos Castelo e Pablo Lodeiros, de adegas Lodeiros, e Álvaro Villasante participaron tamén nestas mesas sobre a produción e consumo de alimentos con identidade propia.

© Adra Pallón

Na parte escénica, a Asociación 3Monos realizou unha interpretación danzada do capítulo VIII do Ulysses que foi especialmente valorada polos representantes da UEO alí presentes. A Orquestra Filarmónica de Lugo, dirixida por Iván Martínez Sabio, executou un repertorio ad-hoc que contou cunha grande asistencia de público.

© Adra Pallón

No que atinxe ao plano literario, Xavier Queipo e Antón Vialle expuxeron a súa experiencia como tradutores do Ulysses ao galego nunha conferencia dirixida por Francisco Castro, director de Galaxia, na que tamén tomou a palabra o escritor galego Isaac Xubín. Cid Cabido, Keith Payne, María Linheira, Lois Diéguez e Felipe Senén analizaron na xornada do sábado, moderada por Alberto Lema, a relación da cultura galega co libro de Joyce e coa cultura irlandesa en xeral.

© Adra Pallón

Os recitais poéticos, a maioría deles recuperando a fórmula en desuso do brinde como palaba pública, correron da man de Antón Reixa, Yolanda Castaño, Lois Pérez, Sara Plaza, Genaro da Silva, Luis Valle e Isaac Xubín e foron apoiados de xeito entusiasta por Bodegas Martín Codax, Cervexas Alhambra e Bodegas Lodeiros, sucedéndose nos espazos referenciais de Lugo, como as inmediacións da Praza do Campo, a Rúa Nova, a Tinería e a Porta de San Pedro e nutrindo de público os establecementos hostaleiros próximos.

© Adra Pallón

No Museo Provincial de Lugo inaugurouse, así mesmo, unha exposición pictórica a cargo do pintor local Jesús Otero, cunha persoal plasmación da leitura do capítulo “Lestrigóns”.

© Adra Pallón